Wie is EvA? En hoe staat het met de Amsterdamse energietransitie?
Als je merkt, ik zit niet goed
Doe dan met ons mee, en toon je moed
Als je nu niet luistert, doet het later pijn
Je moet weten, het wordt niet fijn
Dat rappen de 13-jarige Pepper Makkenze en Raphael Jankowski in het Olympisch Stadion. Ze schreven de tekst, voor de zomervakantie, als groep 8-ers van de Geert Groote School. Het gaat om hun toekomst. Ze hebben recht op die toekomst, en dus ook recht om mee te denken over hoe we daar nu zorg voor dragen. Dat vindt ook Pauline Westendorp.
In de Olympisch Stadion van Amsterdam is op 27 augustus 2020 Pauline Westendorp – samen met Pepper en Raphael – benoemd tot EvA.
EvA?
EvA staat voor Energiecommissaris van Amsterdam.
Hadden we die dan nog niet?
Energiecommissarissen waren er al: Ruud Koornstra is onze Nationale Energiecommissaris. En in Amsterdam zijn er maar liefst 136 energiecommissarissen: in elke postcodegebied minimaal één. Ze zijn op de hoogte van wat er in hun postcodegebied gebeurt. Ze verbinden bijvoorbeeld de techneut met de communicatie-expert. Zit er een wet in de weg? Dan kan Koornstra daar heisa over maken in Den Haag.
En er zijn nog veel meer mensen die zich vaak op dagelijkse basis inzetten voor Amsterdam op schone energie. Er zijn koplopers: mensen die een specifiek gebouw, een VvE, of een buurt op schone energie brengen. Er zijn hubs: fysieke locaties, waar Amsterdammers samenkomen rond de energietransitie. Je hebt kopgroepen: groepen mensen die elkaar regelmatig zien rondom een thema, zoals warmte. En je hebt aanbieders, mensen die adviseren en het werk ook uitvoeren. Hun aantal groeit. Ze krijgen steeds meer voor elkaar. Ook binnen de gemeente en het bedrijfsleven is er een groeiende groep mensen die zich inzet voor verandering.
En daarom is er nu nóg een energiecommissaris?
Ja, een energiecommissaris voor heel Amsterdam: iemand die weet wat er speelt, die bijna alles en iedereen kent en die al die verschillende partijen bij elkaar kan brengen, om samen te werken. Dat lijkt makkelijk, samenwerken aan een collectief doel, ‘maar dat is ver-schrik-ke-lijk’, zegt Haverkamp. Hij pakt er een model van Eelke Wielenga bij: een driehoek met op de hoeken de activist, de overheid en de ondernemer.
Wat er lastig aan is? ‘Iedereen moet iets opgeven. We moeten allemaal een stapje naar het midden zetten. Een ordebewaarder moet leren loslaten, hij moet niet controleren maar managen. De ondernemer moet niet alleen naar zijn eigen portemonnee kijken, maar naar het algemene belang. Een activist kan niet blíjven doordrammen over zijn eigen gelijk.’
Het is moeilijk, maar het kán wel’, besluit Haverkamp, want er is een plek, in het midden van de driehoek, waar de verschillende belangen elkaar overlappen. En dát is het domein van de de energiecommissaris. Een vrije actor, die is vrijgespeeld, die los staat van politiek, geld en ideologie. ‘In de vrije cirkel kun je op een gelijkwaardige manier samenwerken aan echte verandering’, zegt Haverkamp. ‘Daar gebeurt het.’ Want in die cirkel zijn nog veel meer missie-gedreven mensen. En het wordt er steeds drukker.
Het is als de special forces
zegt Nationale Energiecommissaris, Ruud Koornstra. Het doel is de baas. Koornstra sprak ooit met een kapitein. Als kapitein moet je je houden aan heel veel regels. Eigenlijk mag je niets. Maar je krijgt wél een marineschip. En een missie. De kapitein moest een prinses redden. ‘Dan kun je twee dingen doen: je kunt je aan de regels houden. Of de prinses redden.’ De kapitein van Koornstra redde de prinses en werd admiraal. ‘Maar als hij de prinses niet had gered, was hij voor de krijgsraad gekomen. Als je missie gedreven iets aan het doen bent, heb je lef nodig.‘
Overzicht en lef. Westendorp heeft beide. Ze is als ondernemer al twintig jaar gefocust op schone energie. Ze is de medeoprichter van, om maar wat te noemen: opgewekt.nu, Wij Krijgen Kippen, 02025, Oranje Energie, Energiecoöperatie Zuiderlicht en het Energieontbijt. Westendorp heeft het talent en nu ook de taak om mensen samen te brengen rond dat ene collectieve doel: Amsterdam op schone energie. Westendorp noemt het zelf liever ruimte. Die ruimte deelt ze met Pepper en Raphael, de kinderen van de rap. Twee keer per jaar gaan ze verslag uitbrengen aan de wethouder en elkaar. Samen met de wethouder leggen ze verantwoording af aan alle kinderen van Amsterdam. Over hun toekomst.
Oogsttijd
Vandaag is het oogsttijd, om te zien hoeveel er al gebeurt. En hoeveel meer dat kan worden, als we die oogst gaan delen, de grond gaan bemesten en de zaden opnieuw gaan zaaien.
En als je oogst, is het feest. Ooit was het idee was om alle 8.000 mensen uit het netwerk van 02025 uit te nodigen, in het Olympisch Stadion. Dat kan niet – vanwege Corona. Het aantal is daarom stevig teruggebracht. Ver uit elkaar zit slechts een hand vol vertegenwoordigers van het speelveld. Ze vertellen hoe het gaat, welke bemesting er nodig is, of welke zaden er elders in de stad de grond in kunnen.
Namens het netwerk van 02025 komen er een paar vertegenwoordigers aan het woord: namens alle mensen die het doen. Kunstenaar Isabella Jansen maakte er beelden van. Beelden van chaos, als kracht: als in een florerend ecosysteem.
Ondernemers
Oud-politica Jacqueline Cramer doet haar verhaal namens de Amsterdam Economic Board. Ze vindt het saai in Coronatijd, maar heeft goed nieuws: ‘We hebben een enorme achterban van driehonderd bedrijven en instellingen die graag aanhaken bij dit initiatief. Niet praten maar doen.’ Concreet werken ze aan de verduurzaming van datacenters en inkopen met impact.
Overheid
Namens de gemeente zijn aanwezig Froukje Anne Karsten, Joris Wijnhoven en wethouder Marieke van Doorninck. Zijdoet verslag namens de gemeente Amsterdam – die hard werkt aan het overeind houden van de stad, in Corona tijd. Maar door Corona gingen we weer op zoek naar onze waarden, zegt Van Doorninck. Dankzij Corona ‘weten we weer hoe belangrijk onze gezondheid is. Niet alleen van ons lijf, maar ook van onze planeet.’ Van Doorninck mist haar collega’s, wordt gek van dat schermpje. Maar, zegt ze ‘we zijn doorgegaan, want de klimaatcrisis wacht niet tot Corona over is.’
Vraag: Veel mensen hebben het idee dat het anders moet. ‘Hoe kunnen we de saamhorigheid die we voelen vasthouden? Welke rol speel je daarin als overheid? Hoe kunnen we zorgen dat initiatieven die er zijn naar boven komen? Dat de verhalen groter gaan leven? Hoe kunnen we sommige dingen mooi klein houden, en wat opschaalbaar is ook echt uitrollen?’ En, besluit Van Doorninck, ‘hoe kunnen we de gemeenschap, die jullie zijn, groter en diverser maken?’
Koplopers
Koplopers zijn mensen die samen met buren plannen voor een duurzame energievoorziening, voor hun woonblok, bedrijventerrein, straat of wijk.
Aad Verkleij (Oostelijk Havengebied) wordt opa, en houdt zich in de buurt bezig met warmtepanelen en warmte. Hij bedankt Froukje Anne voor de subsidie die de gemeente net heeft toegekend.
Vraag: (1) Verkleij wil graag in contact komen met vastgoedpartijen. Wie helpt? (2) Zijn wijk is, in de Transitieviesie Warmte aangewezen warmtenet wijk. Hoe open is het net? En zo niet, is de levering van warmte al helemaal toegeschreven aan Vattenfall?
Ted Zwietering (Ketelhuis WG-terrein) heeft een plan klaarliggen voor betaalbare, duurzame en lokale energie uit aquathermie, voor 1.400 woningen. Er is een aanbesteding geweest, en alle marktpartijen boden aan binnen het budget en binnen de randvoorwaarden. Het WG-terrein is een voorbeeld van hoe het kan, en hoe het moet, zegt Ted.
Vraag: Wat doet de gemeente nou met zo’n plan? Gaan we het nog 80 keer doen, of gaan we overal het wiel opnieuw uitvinden?
Thomas Vernooy (Binnengasthuisterrein) staat aan de vooravond van gebiedsontwikkelingen, midden in het oudste stukje van Amsterdam. De gemeente is partner. De ambitie is er, het commitment is er, maar koplopers lopen tegen de grenzen van oude rollenpatronen en wetgeving aan.
Vraag: Welke methodiek wil de gemeente in welke wijk toepassen, en verhoudt zich dat wel tot de initiatieven die er in zo’n wijk, al eerder, zijn ingezet?
Energiecommissarissen
Dennie Armelita (Zuidoost): is veel op pad geweest met Karlos, een elektrische kar van Moving Arts Project net zonnepanelen die altijd nog wat stroom over hebben, waardoor er geen aggregaten meer nodig zijn voor een buurtfeestje. Met zo’n kar bereik je ook de unusual suspects, zegt Armelita. Hij verbindt cultuur en duurzaamheid. Samen met CoForce leidt hij mensen op om de kar te besturen. En het over duurzaamheid te hebben.
Vraag: Nu doet iedereen het nog vrijwillig. Kan er meer steun komen?
Linda Vosjan (IJburg): IJburg is al van het aardgas. Maar ben je dan gered? Vosjan geeft een groot compliment aan het stadsdeel Oost. Daar is een Opgaveteam Duurzaamheid: in dat team zitten ambtenaren met allerlei portefeuilles, én de energiecommissaris. Daar zitten ze dus al samen in de cirkel.
Vraag: Veel mensen hebben het idee dat het anders moet. ‘Hoe kunnen we de saamhorigheid die we voelen vasthouden? Welke rol speel je daarin als overheid? Hoe kunnen we zorgen dat initiatieven die er zijn naar boven komen? Dat de verhalen groter gaan leven? Hoe kunnen we sommige dingen mooi klein houden, en wat opschaalbaar is ook echt uitrollen?’ En, besluit Van Doorninck, ‘hoe kunnen we de gemeenschap, die jullie zijn, groter en diverser maken?’
Hubs
Anne Stijkel namens de Groene Hub (Zuidoost): heeft altijd geleerd dat wie A zegt ook B moet zeggen. De eerste B is van Borgen. De Groene Hub leeft nu nog op het geld van Froukje Anne. Maar als je continuïteit niet borgt, hol je van projectje naar projectje, en is er elke keer een gat. De tweede B is van Bio-digester. Stijkel zet zich in voor energie uit groengas, in Gaasperdam. Omdat de grote vergister er nog niet staat, komt er een biodigester. Die maakt van 50 kilo groente-, fruit- en etensresten (GFE), 15 m3 biogas. En plantenvoeding en CO2, die beide zo de kas in kunnen. Hij komt er, met een budget van ontwikkelbuurten. ‘Dat gun ik eigenlijk elke hub’, zegt Stijkel. Hij kost €50.000 en hij is 1,5 bij 2 meter groot. Bewoners, winkeliers, horeca: iedereen snapt meteen wat circulariteit is.
Hans Bueno de Mesquita namens Jungle (Oost): vraagt aandacht voor mensen die leven in armoede en ongezonde woningen. Iedereen moet mee kunnen doen aan de energietransitie. Met luisteren, groen en simpele maatregelen kunnen we een zwaard maken, zegt Bueno de Mesquita. We zullen het simpel moeten maken en mensen moeten ontzorgen, om de stad aardgasvrijer en energieneutraler te maken. Het mooie aan hubs is, dat iedereen daar echt samen komt.
Aanbieders
Andrea van de Graaf namens de energiecoöperaties: is deze zomer benoemd als nieuwe voorzitter van Zuiderlicht. De coöperaties realiseerden samen 35 daken en 3 miljoen kWh. Aan stroomopbrengst per jaar. Dat deden de coöperaties met maar heel weinig mensen. Binnen Zuiderlicht zijn dat Frank en Aukje. De ambitie van de gemeente is een miljoen zonnepanelen.
Vraag: kunnen we niet nog twintig Franken en Aukjes aannemen? En hoe kan de besluitvorming binnen de gemeente sneller? Het helpt als mensen binnen de gemeente zeggen, dat gaan we gewoon dóen.
Jan-Maarten Elias namens Energybridge: haalt gebouwen met collectieve installaties circulair van het aardgas af. Energybridge neemt de gasrekening over en levert duurzame warmte, met bijvoorbeeld warmtepompen en bio-digesters.
Vraag: We krijgen veel vraag. Hoe kunnen we die vraag beter en scherper maken.
Dave van Dongen, namens zijn eenmansbedrijf IkwilSchoneEnergie. Van Dongen adviseert en installeert op het gebied van duurzame technieken. Het gaat goed. Te goed. Hij kan het werk niet aan.
Vraag: Hoe zorgen we ervoor dat mensen kiezen voor betaalbare kwaliteit, en systemen en producten die leiden tot échte duurzaamheid – en bijvoorbeeld niet een overbelasting van het net. En Van Dongen is op zoek naar iemand die het bedrijf helpt uit te bereiden.
Kopgroepen
Aukje van Bezeij namens de kopgroep scholen: er gebeurt al veel op scholen op het gebied van milieu en energie-educatie. Moeten we kinderen daarmee lastigvallen? Ja, want het is hun toekomst. Als je niet weet wat er aan de hand is, dan kun je er ook niet naar handelen en niets veranderen.
Vraag: Hoe laten we andere scholen mee profiteren van ervaringen die er al zijn. Hoe zorgen we ervoor dat scholen beter bij elkaar gaan afkijken?
Bob van Wely namens de kopgroep woonboten: veel woonbootbewoners verduurzamen hun woonboten en de woonbotenvereniging heeft daarin een actieve rol. Zijn wootbewoners een lastig volkje? Wel nee, zegt Van Wely, we zijn van alles: jong en oud, arm en rijk. Maar we vallen wel eens buiten de boot.
Vraag: Hoe maken we de subsidies die er zijn ook allemaal beschikbaar voor woonboten? Hoe zorgen we voor welwillendheid in plaats van strakke regelgeving?
Annette Schermer namens de kopgroep warmte: ik sta hier namens de actieve buurtbewoners die zich al jaren onverminderd inzetten voor een nieuw systeem in hun wijk.
Vraag: wanneer neemt de gemeente positie in over de implementeerbaarheid van alternatieve systemen als thermische energie uit oppervlaktewater (TEO), want als het in één wijk kan, kan het in een veel groter deel van de stad.
Dat zijn meer vragen dan antwoorden
Ja, en dat is niet erg. Dat is onderdeel van de zoektocht, naar nieuwe systemen, naar een nieuwe, schone wereld. Maar wie weet, heb jij wel het antwoord, op één van de vele gestelde vragen. Laat het 02025 weten. Denk mee, doe mee. Kom ook in de cirkel, waar het doel de baas is.
02025 organiseert elke maand online en offline energieontbijten. Aanmelden kan via de website.
Beelden
De foto is van Co de Kruijf.
De andere beelden, van het ecosysteem en de kracht van chaos, zijn van Isabella Jansen.
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!