Bevoorrecht van het aardgas af in Amsterdam Noord
‘Het was een hoop rommel’, zegt Anrik. ‘Een grote drilboor blies de hele keukenvloer eruit. Dat is een hoop werk, dat kan ik je verzekeren’. Waarom doe je zoiets? Anrik: ‘Ik zág de wereld veranderen.’
Anrik was tropenarts. ‘In Nigeria was dertig jaar geleden nog geen afval. Alles kwam toen uit de buurt. Nu zie je óveral, met de wind meegewaaide plastic zakjes in bomen en hekken hangen, nog los van de petflessen, de ontbossing en de bevolkingstoename. Hetzelfde zie je in Indonesië. Daar zíe je de roofbouw’, zegt Anrik. ‘Hier is alles bedekt onder een dikke laag spek. Als er hier iets gebeurt, is er een fonds. Daar niet. In de gezondheidszorg zie je dat mensen er aan dood gaan.’
‘Ik heb kunnen studeren, ik heb kunnen reizen, ik heb de wereld kunnen zien. En, ik heb ook aan den lijve kunnen ondervinden: dit kan zo niet.’ Anrik is inmiddels met pensioen, en opa. Zijn kleinzoon scharrelt babbelend door het huis als hij zegt: ‘Ik ben dol op reizen, maar dat waren veel vliegkilometers. In milieutermen, leefde ik járen op de pof.’ ‘Ik heb wat te compenseren’.
Eerste fout
Bijna twintig jaar geleden kocht Anrik zijn negentiende-eeuwse woning in Schellingwoude. Hij vroeg – toen al – een energieadvies (EPA) aan bij de gemeente. Dat advies volgde hij nauwgezet op: hij isoleerde het dak en de muren met steenwol, de ramen kregen dubbel glas.
In het rapport stond ook nog een extra advies, zeg maar een bonustip: dat het slim was om ook de keukenvloer te isoleren. ‘Maar het was al best veel,’ zegt Anrik. De tip bleef liggen. ‘Dat was een grote fout. Die stenen vloer boven een niet geïsoleerde kelder bleek een enorme koudebrug’. Ook de andere, houten vloeren werden toen nog niet geïsoleerd. In 2006 plaatst Anrik zonnepanelen en een boiler op het kleine dak aan de zuidkant.
Van het aardgas af
In 2018 zet Anrik zijn volgende stap: hij wil van het gas af. Voor advies gaat hij naar het gratis Energiespreekuur van 02025. Inspiratie voor zijn verbouwing doet hij ook op tijdens de Duurzame Huizenroute. Hij bezoekt het dijkhuis van Bart en Simone, niet ver van zijn eigen woning.
Net als Bart, wil hij een warmtepomp met een grondbron. En net als Bart wil Anrik de warmte van zijn zonneboiler benutten, om het systeem nog efficiënter te maken. Anders dan Bart, mag Anrik met zijn buizen wel diep de grond in.
Warmte van aarde én zon
In de tuin zijn twee putten met een diepte van 116 meter geboord. De putten zijn met elkaar verbonden. De warmtepomp zorgt ervoor dat vloeistof door een lus vormige slang: eerst naar beneden en dan weer omhoog gaat. Wanneer de vloeistof, met antivries, de warmte afdraagt aan de warmtepomp, daalt de temperatuur van die vloeistof tot -8 °C. Het warmt zich vervolgens weer op aan de aarde.
Op het systeem is óók de zonnecollector op het dak aangesloten. De door de zon opgewarmde vloeistof van de collector verwarmde al het tapwater. Wanneer nu die warmte niet nodig is, of in de winter onvoldoende is, stuurt het systeem de vloeistof de grond in. De afgekoelde aarde, warmt zich zo weer aan de zon. Dat maakt het systeem een stuk efficiënter en de opgewekte warmte van de zon gaat nooit verloren.
De ronde put is wat het enige dat je ziet van de grondboring
Modderfonteinen door de hele tuin
‘Het was bijna mislukt’, vertelt Anrik. Tijdens het boren van de gaten, kwam ‘de slurrie in fonteintjes door de hele tuin naar boven: tussen de tegels en tussen de plantjes’. Om een gat te maken pompte de installateur water, door een holle buis in de grond. Het idee was dat het water aan de buitenkant van de buis weer naar boven kwam, maar de bodem was slapper dan verwacht. Het water zocht een eigen weg. ‘Je weet niet wat je ziet. Ik kende die taferelen wel uit de tropen, uit vulkanisch gebied. Maar als je dat in je eigen tuin ziet, is het schrikken.’
Hij denkt ook: ‘Wie draait er voor de kosten op, als het niet lukt? Heb ik mijn contract goed gelezen?’ Hij hoeft het niet uit te zoeken, met een dag vertraging lukt het uiteindelijk toch om twee putten te slaan. Hij raadt wel andere aan om dat soort dingen van te voren duidelijk te hebben.
Energiespreekuur
Wat Anrik iedereen aanraadt is om naar het Energiespreekuur van 02025 te gaan. Je moet weten wat er allemaal kan met je woning. Anrik krijgt er goede raad en ontmoet er energieadviseur Huibert Spoorenberg. Huibert laat hij de effecten van te nemen maatregelen door. Anrik: ‘Oude huizen moet je laten kwantificeren, en alles van voor 1970 is oud, energetisch gezien.’
Wie overgaat op een warmtepomp moet eerst zijn woning geschikt maken voor de warmteoverdracht bij lagere temperaturen. Voor Anrik betekent dat, dat de keukenvloer eruit moet. Die wordt eindelijk geïsoleerd, en krijgt vloerverwarming en isolatie. De houten, vloeren op de begane grond blijven intact. Aan de onderkant brengt Anrik zelf Tonzon aan: meerdere lagen reflecterende folie, die ook nog isolerende lucht vasthouden. In de kruipruimte komen schelpen. Het dubbele glas uit 2000 maakt plaats voor hoog rendement dubbel glas (HR++). Voor een betere warmteafgifte komen er in plaats van de radiatoren nu convectoren die geschikt zijn voor een warmteoverdracht bij lagere temperaturen.
Isoleren tot je een ons weegt
Als alle werkzaamheden zijn afgerond, volgt tóch nog een laatste isolatieronde. Het kamertje van de CV, waar inmiddels de warmtepomp staat, blijft namelijk, ondanks alle veranderingen, het lekkere, warmste kamertje van het huis. Samen met de installateur isoleert Anrik daar alle leidingen: met isolatieschuim en Tonzon aluminiumfolie. De temperatuur in het kamertje daalt met 1,5 graden. ‘Met nog pakweg 20 jaar voor de boeg maakt dat een groot verschil, zegt Anrik. ‘Isoleren betaalt zich altijd terug. Je moet isoleren tot je een ons weegt.’
Er is nog een leiding, een onzichtbare: de warmtepomp voorziet namelijk niet één maar twee woningen van warmte: het woonhuis en het tuinhuis. De vorige leiding lag een halve meter diep, maar als het sneeuwde zag je hem liggen: een zwart spoor van gesmolten sneeuw. De nieuwe leiding verraadt zich, als het goed is, ’s winters niet meer: ’t is een dure, geïsoleerde leiding die Anrik zelf op een energiebeurs uitzocht.
Voorlichting op dorpsniveau
Als tropenarts gaf Anrik veel voorlichting, op dorpsniveau. Dat doet hij nog steeds. Ook thuis, in Schellingwoude. Rond 2007 organiseerde hij jarenlang filmavonden. Hij liet zijn dorpsgenoten kennis maken met onder andere An Inconvenient Truth van Al Gore. Samen organiseerden ze een Straatklimaatfeest, ze maakten infraroodfoto’s die ze bespraken tijdens woonwinst-workshops. Ze waren bij de oprichting van energiecoöperatie Onze Energie.
Bevoorrecht
‘Je woning loskoppelen van het gas, dat kan niet iedereen’, realiseert Anrik zich. ‘Het kost tijd en geld. Voor Anrik is het ‘plezierige tijd’. Hij heeft belangstelling voor techniek. En vooral: ‘Ik zag met eigen ogen dat we de wereld achterlaten als een uitgewoond huis.’
Ik ben in een bevoorrechte positie’, sluit Anrik af, ’dat brengt met zich mee dat je er ook iets mee wil, en kan doen’.
