Tag Archief van: featured
Waarom de energietransitie hard kan gaan
Je maakt je zorgen, hè?
Of het wel snel genoeg gaat, met die paar windmolens en wat zonnepanelen. Want daarmee gaan we het toch niet redden?
Ik heb nieuws voor je. Er verandert écht iets, ook al zie je er nu nog niet veel van.
Waarom los je met meelopen het klimaatprobleem niet op?
Losse haren.
Blote enkels.
Ze fietsen met zijn vieren naast elkaar naar school alsof er niets aan de hand is. Terwijl jij een maillot aan hebt onder je broek, wanten, een sjaal en een muts op. Het vriest 7°.
Conformisme is doen wat iedereen doet. Ook al heb je het steenkoud.
Waarom zijn we van die meelopers?
We willen dat anderen ons aardig vinden.
En we zoeken informatie bij anderen, als we zelf niet weten wat te doen.
Bijvoorbeeld: je loopt ’s avonds over de sportvelden en je ziet mensen rond een lichtmast. Bovenin zit een jochie. Wat is er aan de hand? Durft hij niet meer naar beneden? Is hij in levensgevaar? Is het nu aan jou om in de mast te klimmen? Heeft dat zin? Durf je het?
Hoe meer omstanders er zijn en hoe onduidelijker het antwoord op je vragen is, des te kleiner is de kans dat je iets doet.
Vervang de jongen in de lichtmast nu door: klimaatverandering. Dan werkt het net zo. We kijken eerst naar de ander.
Naar wie kijken we dan?
We kijken naar onze vrienden, familie, buren en collega’s. Wat doen zij al?
En, groter: wat doet je gemeente? Rotterdam gaat nog eens 25 jaar door met de overslag van steenkool. Wat doen bedrijven? Nuon zegt dat zij haar kolencentrale niet zomaar kan sluiten. En wat doet Rutte? Die ondertekent in 2015 het klimaatakkoord van Parijs. Maar van alle Europese landen is alleen in Luxemburg het aandeel duurzaam geproduceerde energie nóg lager.
Is dat erg?
Ja. Als dít je voorbeelden zijn, dan is de kans klein dat jíj in actie in komt. Want poe-hee, er zijn nogal wat beren op de weg, volgens de Nuon. Zo’n vaart loop het niet, lijkt de minister ons te zeggen. En jij denkt: als de buren een hummer op de stoep parkeren, waarom kan ik dan niet in mijn zuinige auto rondrijden?
En trouwens, als de NAM zegt dat we nog gas in het Waddengebied hebben, waarom zouden we dat dan niet eerst nog even opmaken?
Maar als we écht in gevaar zijn, dan doet Rutte toch wel wat?
Dat is de vraag. Wetenschappers waarschuwen dat we geen tijd te verliezen hebben. De effecten van wat we nú aan CO2 uitstoten, zijn pas over 30 jaar voelbaar. Volgens Urgenda, een landelijke organisatie voor duurzaamheid en innovatie, kunnen we op 100% duurzame energie zijn in 2030. Maar Rutte houdt het op 2050.
Dus politici en bedrijven kunnen we niet vertrouwen?
Ze spelen lang niet altijd open kaart. Shell heeft bijvoorbeeld al 30 jaar geleden een film gemaakt over de risico’s van klimaatverandering. Shell kent die risico’s dus al járen. Maar de film verdween in een diepe la.
In 2000 ontwierp General Motors de GM EV1, een futuristische elektrische leaseauto. Hij was een grote hit bij de Californische jetset. Toch belandden de 1.000 auto’s een jaar later op de schroothoop. Samen met nog eens 4.000 andere elektrische voertuigen. Waarom? Omdat de consument er niet klaar voor was, zegt General Motors. De documentaire Who killed the electric car laat iets anders zien; namelijk dat de Amerikaanse oliemaatschappijen er nog niet klaar voor waren. Die wilden benzine blijven verkopen.
Overheden en grote industrieën hebben veel gevestigde belangen. Daar komt de innovatie niet vandaan. Die komt wél van startups, zoals Tesla. Of van onszelf.
Je hóeft namelijk niet op de anderen te wachten, je kan het zélf alvast gaan doen
Samsø
In de jaren ’90 kondigt het abattoir op het Deense eiland Samsø aan dat zij verhuist naar het vasteland. Met de vleesindustrie zal ook de werkgelegenheid verdwijnen, en dus de jonge gezinnen.
Eilandbewoner Søren Hermansen komt met een plan: de 4.000 bewoners investeren ieder minimaal 10.000 euro in zonnepanelen, zonneboilers en windmolens. Boeren gaan biobrandstof verbouwen.
In 2000 produceert Samsø al meer dan genoeg energie voor de eilandbewoners. Ze houden zelfs over voor export. Op het schoolplein spelen nog steeds kinderen. De bakker verkoopt nog steeds brood.
Energieneutrale woning
‘Ik sliep met een muts op, en een coltrui aan’, vertelt Ingeborg. Renze en Ingeborg verbruikten op hun woonboot zó veel gas, dat ze in het grootste deel van het schip de verwarming niet meer durfden aan te zetten. Ze schaamden zich.
Dat was twee jaar geleden. De afgelopen winter hadden ze het voor het eerst warm. Zonder schuldgevoelens. Ze wekken hun warmte en elektriciteit nu zelf op, met een warmtepomp en PVT-panelen.
Kortom
We zijn meelopers en we kijken graag eerst even naar wat de anderen doen. Bij het klimaatprobleem werkt dat niet. Het is zó groot en complex dat bijna niemand weet wat hij moet doen. En dus is de kans groot dat we maar niets doen.
Tenzij je het probleem terugbrengt tot eilandniveau, of buurtniveau, of tot je eigen vierkante meters. Dan kun je daar alvast beginnen. Want daarvoor hoef je alleen naar jezelf te kijken.
Als we na een ouderavond allemaal ons eigen stoeltje terugzetten, is de klas zó weer opgeruimd.
Waar zit jouw verborgen impact? en waarom we ons druk moeten maken over een tomaat
Je zit ’s avonds met je man en een dampende kop thee nog even op de bank. Hij vertelt je over iets wat hij gelezen heeft, namelijk dat de 16 grootste zeecontainerschepen samen evenveel zwavel uitstoten als álle auto’s op de hele wereld samen. En dat er 27 miljoen bomen per dag verdwijnen. Ja echt, 27 miljoen, dagelijks. Met alle gevolgen van dien, zoals erosie en nog meer CO2.
Dan kan je ..
een ander onderwerp aansnijden;
denken dat wij daar in Nederland niet zo veel last van hebben;
je verontwaardiging delen en gaan slapen.
Dat moeten mensen toch weten
Of er knapt iets in je. Je laat de feiten helemaal binnen komen en denkt ‘dat moeten mensen toch weten!’ je besluit te stoppen met waar je tot dan toe druk mee was. Je wil de onderste steen boven halen en gaat er een boek over schrijven.
Babette Porcelijn is van huis uit industrieel vormgever. ‘De verborgen impact’, is het resultaat van een zoektocht naar de impact van ons koop-, eet- en leefgedrag. Het zijn 200 pagina’s vol berekeningen en uitkomsten van onderzoek die ons helpen begrijpen wat het probleem nou eigenlijk is. En hoe we zelf, vandaag al, kunnen bijdragen aan een oplossing.
Wat niet weet wat niet deert, gaat in deze tijden niet meer op.
Wél weten geeft ons de kans om andere keuzes te maken, BAM: beter, anders en minder.
Gaat dit over schone energie?
Jazeker, maar niet uitsluitend. En dat is een eye-opener. Want bij de aanschaf van bijvoorbeeld een koelkast kijken we graag – en terecht – naar het elektriciteitsverbruik en dus de CO2-uitstoot. Het verborgen energieverbruik voor transport en productie, gebruik van gifstoffen, ontbossing en de landverwoestende delving van grondstoffen zijn daar alleen niet in meegenomen. En die neem je nu – na het lezen van dit boek – wel mee, in elke aankoop die je doet. Niet alleen die van energie besparende of opwekkende apparaten.
Als je het niet weet klopt je onderbuikgevoel niet meer
Babette: “Wat we niet zien of niet weten, daar denken we niet aan. Logisch. Maar niet handig, want dan klopt je onderbuikgevoel niet meer en steek je misschien energie in iets waarmee je niet bereikt wat je wil. Zonde.”
Een mooi voorbeeld zijn plastic verpakking. Ik geef het zelf maar meteen toe, ik ben zo iemand die zich daar best druk over kan maken want wat een verspilling van plastic of papier, denk ik vaak. Maar voor bijvoorbeeld vlees(-waren) geldt dat de impact van de verpakking nog geen 1% van het totaal is. Die impact zit namelijk in het product: het stukje vlees dat dankzij de verpakking niet bederft, de tomaat die onderweg niet geplet wordt, de laptop die niet beschadigt, etc..
Hoeveel liter water ligt er op ons bord vanavond?
Een ander voorbeeld is water. In Nederland gebruiken we gemiddeld 120 liter water per dag voor drinken, wassen, koken en de wc doortrekken. Best veel, toch? Dus vind je het belangrijk om de kraan tijdens het tandenpoetsen dicht te draaien. Dat is ook belangrijk maar het is peanuts als je ziet wat ons werkelijke, onzichtbare watergebruik is. Dat is namelijk 100 keer zo veel. Ja, 100 keer. En dat water zit verstopt in vrijwel alle producten die we kopen, en in het eten dat we eten en het drinken dat we drinken – als we geen water uit de kraan drinken. Een tipje van de sluier: er is 100 liter water nodig voor 20 gr. kaas, 850 liter voor 50 gr. chocola en 1800 (!) liter voor 120 gr. biefstuk.
De impact van producten die door Babette grondig zijn doorgelicht zijn o.a. die van de elektrische auto, de laptop, de spijkerbroek en de tomaat. De Nederlandse tomaat gaat de strijd aan met de Spaanse tomaat. In welke tomaat zit de meeste impact als je alles meeneemt: water en grondverbruik, bestrijdingsmiddelen, energie voor transport en verwarming van kassen, etc..? De uitkomst? Die staat in het boek.
Waarom we ons druk moeten maken over een tomaat?
Omdat we in Nederland al bijna leven alsof we vier aardes hebben. En die hebben we simpelweg niet. En eerlijk is het ook niet, want veel impact laten we achter in de landen waar onze producten vandaan komen en dat zijn meestal niet de rijkste landen.
We kunnen het veranderen. We kunnen kleinere en grotere aanpassingen doen in onze eigen dagelijkse leven. Het boek geeft ons – heel concreet en realistisch – 10 knoppen om aan te draaien.
Ons eigen gedrag kunnen we, met behulp van het boek, afzetten tegen het Nederlandse gemiddelde. Vervolgens kunnen we iets veranderen. Beter, Anders, Minder: BAM. Met een beetje gezond verstand kan je ook meteen inschatten of je met jouw verandering écht verschil maakt. Of dat het symbolisch blijft. Dat scheelt een hoop – anders verloren – energie.
Minder? Dat is toch niet sexy?
En moet je dan niet heel veel inleveren? Babette: “ik heb ooit een mail gekregen van een studente die naar Azië wilde vliegen, maar na het lezen van mijn boek de trein heeft genomen: daarvoor heeft ze me bedankt, het heeft haar reis veel rijker en interessanter gemaakt”. Iedereen maakt andere keuzes, jij bepaalt. Maar avontuur en zelfs geluk zegt Babette ons nu al toe, tijdens onze eigen zoektocht.
Misschien wel je laatste aankoop in tijden…
Kopen, kopen! Dat zouden we iets minder moeten doen, maar de uitzondering bevestigt in dit geval de regel. Of zoals Babette op haar website zegt: “Als je ook maar één tip uit ons boek overneemt, heb je de verborgen impact van deze papieren versie er alweer uitgehaald!” En je kan ook voor een digitale versie gaan. Dus…
